بررسی فساد و سرمایه اجتماعی در الگوهای رشد: یک مطالعه بین کشوری

بررسی عوامل تعیین کننده و محرک رشد اقتصادی به‏همراه عوامل محدود کننده آن، از محوری‏ترین موضوعات مورد بررسی در ادبیات رشد اقتصادی است. در این راستا، در مطالعات نظری، از فساد اقتصادی بعنوان یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد اقتصادی کشورها نام برده شده است. در تحقیق حاضر ضمن بررسی ادبیات مفهومی ارتباط فساد اقتصادی با رشد اقتصادی، کانال‏های تاثیرگذاری و نحوه ورود متغیر فساد اقتصادی در مدل‏های رشد بررسی شده است. فساد اقتصادی هم بطور مستقیم و هم از طریق متغیرهای تاثیرگذار بر رشد اقتصادی از جمله رشد نیروی کار و سرمایه‏گذاری بطور غیرمستقیم بر رشد اقتصادی تاثیر می‏گذارد. تحقیق حاضر، با تصریح یک دستگاه معادلات همزمان و برآورد آن به بررسی این دو مسیر تاثیرگذاری فساد بر رشد اقتصادی پرداخته است. همچنین بر اساس ادبیات عوامل بنیادی تاثیرگذار بر فساد، ارتباط سرمایه اجتماعی، آزادی اقتصادی، نابرابری اقتصادی و اندازه دولت‏ها بر فساد اقتصادی وارد مدل شده است. افزایش سرمایه اجتماعی و آزادی اقتصادی باعث کاهش فساد و افزایش نابرابری اقتصادی و اندازه دولت‏ها باعث افزایش فساد می‏شوند. بر اساس ادبیات نظری مطرح شده در تحقیق حاضر علاوه بر بررسی تاثیر محدود کننده فساد اقتصادی بر رشد اقتصادی بعنوان فرضیه اول تحقیق، اثر عوامل تاثیرگذار بر فساد نیز در دستگاه معادلات همزمان بررسی شده است. اما آنچه که بیشتر بر آن تاکید شده و به‏عنوان فرضیه دوم تحقیق از آن نام برده شده است، تاثیر معکوس سرمایه اجتماعی بر فساد اقتصادی است. در این تحقیق ابتدا روابط بین متغیرها بصورت رگرسیونهای چندکی در فضای دوبعدی نموداری در نرم‏افزار r ترسیم شده است و سپس به منظور تخمین معادلات ساختاری دستگاه معادلات همزمان طراحی شده بر اساس ادبیات موضوع، از داده‏های مقطعی و همچنین ترکیبی استفاده شده است. برای تخمین دستگاه معادلات همزمان با داده‏های مقطعی سال 2007 از روش سیستمی حداقل مربعات سه مرحله‏ای (3sls) در نرم‏افزار eviews استفاده شده است و برای تخمین معادلات با استفاده از داده‏های ترکیبی سال‏های 2000-2008 از مدل جزء خطا حداقل مربعات سه مرحله‏ای (ec3sls) در نرم‏افزار tsp international استفاده شده‏ است. بر اساس برآوردهای انجام شده از دستگاه معادلات همزمان، دو فرضیه تایید شده است و این بدان معناست که فساد اثر منفی بر رشد اقتصادی دارد و سرمایه اجتماعی نیز اثر منفی بر فساد اقتصادی دارد.